Ο δήμος έχει τα χαρακτηριστικά ενός μικρού κράτους, που όσο μεγαλύτερη είναι η αποκέντρωση, ιδίως σε χώρες τις δυτικής Ευρώπης, τόσο μεγαλώνουν οι αρμοδιότητες του.
Οι αρμοδιότητες αυτές στην πράξη είναι αδύνατον να εφαρμοστούν από ένα συνονθύλευμα ιδεών, ιδεολογιών, και πολιτικών αφετηριών.
Η ρομαντική άποψη ότι πάμε όλοι μαζί, συνάδελφοι, γείτονες, συγγενείς, συμμαθητές, φίλοι και γνωστοί να φτιάξουμε δρόμους και παιδικές χαρές για το καλό του τόπου μας, είναι το λιγότερο αφελής.
Καλώς ή κακώς όσοι ασχολούνται με τα κοινά, είτε στην πρώτη γραμμή, είτε στην τοπική αυτοδιοίκηση έχουν πολιτικοποιημένες και ιδεολογικοποιημένες απόψεις.
Οι άνθρωποι με τις απόψεις αυτές, είναι δύσκολο να συνεργαστούν μεταξύ τους, διότι ο τρόπος διοίκησης, η ύπαρξη και ο ρόλος του δήμου ποικίλλει.
Πάμε να δούμε κάποια παραδείγματα:
Για αρχή ας μιλήσουμε για την αποκέντρωση.
Μερικοί πιστεύουν ότι ο δήμος πρέπει να είναι υπό στενή εποπτεία του κράτους, χωρίς πολλές αρμοδιότητες. Οι περισσότερες αποφάσεις να παίρνονται από το κέντρο εξουσίας ή την περιφέρεια, χωρίς ο δήμος να έχει πολλές δυνατότητες.
Είναι και εκείνοι που θέλουν ένα δήμο ανεξάρτητο, με αυξημένες αρμοδιότητες, παίρνοντας ο ίδιος αποφάσεις για τους δημότες και την περιοχή, διαχειρίζοντας περισσότερους πόρους και χρήματα.
Διαχείριση των πόρων και των χρημάτων του δήμου.
Οι απόψεις εδώ είναι οι εξής:
Η Δημοτική αρχή, πρέπει να χρησιμοποιεί σε μια θητεία το μεγαλύτερο ποσοστό των διαθέσιμων πόρων και χρημάτων που βρίσκονται στα ταμεία του δήμου, κάνοντας μεγάλα ή μικρά έργα , συντηρώντας τοπικούς συλλόγους και διοργανώνοντας διάφορες εκδηλώσεις για την ψυχαγωγία των δημοτών.
Υπάρχει και η διαφορετική άποψη, ότι οι διαθέσιμοι πόροι και χρήματα, πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για στοχευμένα έργα που θα βελτιώνουν την ποιότητα της καθημερινότητας. Τα ταμεία να μην στραγγίζονται, αποφεύγοντας έτσι τον κίνδυνο ενός υπερχρεωμένου δήμου και αφήνοντας διαθέσιμους πόρους για επόμενες θητείες ή δημοτικές αρχές, για μελλοντικά έργα.
Ένα άλλο θέμα έχει να κάνει με τον τρόπο που ο δήμος θα είναι κερδοφόρος.
Ο ένας τρόπος είναι τα δημοτικά τέλη να είναι υψηλά, με σκοπό να γεμίζουν τα ταμεία και ο δήμος να τα ανταποδίδει με έργα.
Υπάρχει και η θεωρία ότι ο δήμος θα πρέπει να ελαφρύνει τις τοπικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από δημοτικά τέλη, με σκοπό τα χρήματα αυτά να κινηθούν στην τοπική αγορά και έτσι να ανέβει ο τζίρος των καταστημάτων, με αποτέλεσμα νέες θέσεις εργασίας και υγιείς τοπικές επιχειρήσεις.
Ο ρόλος του δήμου.
Όπως είπαμε και πιο πάνω, υπάρχει η λογική ότι ο δήμος θα πρέπει να φροντίζει την ψυχαγωγία και την επιμόρφωση του δημότη, χρηματοδοτώντας αρκετούς συλλόγους και διοργανώνοντας εκδηλώσεις. Εδώ ο ρόλος του δήμου είναι διευρυμένος και ξεφεύγει από τα στενά όρια της λειτουργίας του.
Με άλλη οπτική ο δήμος δεν θα πρέπει να σπαταλά χρόνο, χρήμα και ενέργεια διοργανώνοντας διαφορά events ή στηρίζοντας συλλόγους, που πολλές φορές υπολειτουργούν ή δεν είναι δημοφιλείς στους κατοίκους της περιοχής.Κατά την λογική αυτή θα πρέπει ο δήμος να ασχολείται μόνο με τα προβλήματα των δημοτών και την διαβίωση τους, επικεντρώνοντας κυρίως σε έργα υποδομής κ.α.
Ο δήμος ως εργοδότης.
Η πρώτη άποψη είναι ότι ο δήμος πρέπει να παρέχει τις υπηρεσίες του στους δημότες (πχ καθαριότητας) αποκλειστικά και μόνο μέσα από τους δημοτικούς υπαλλήλους.
Η δεύτερη ότι αρκετές υπηρεσίες του δήμου, θα μπορούσαν να τις αναλάβουν εταιρίες εργολαβικά, με σκοπό το κόστος για τον δήμο να είναι μικρότερο.
Αναλύοντας αυτά τα δεδομένα για το πως βλέπει ο καθένας τον δήμο, τον ρόλο του και τον τρόπο διοίκησης, καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει σαφής ιδεολογικοπολιτικός προσανατολισμός σε κάθε άποψη για αυτόν. Επομένως οι απόψεις ότι ο δήμος είναι πάνω από πολιτική και ιδεολογίες και όλοι μαζί μπορούμε να συνεργαστούμε αρμονικά για το καλό του χωριού, της κωμόπολης, της πόλης ή της πρωτεύουσας που μεγαλώσαμε μόνο ουτοπικές είναι, δημιουργώντας έτσι δημοτικές αρχές και διοικήσεις με τις καλύτερες των προθέσεων, αλλά τελείως αναποτελεσματικές.
Μάριος Λουκάς
