Η ΕΕ επιταχύνει το τέλος της εξάρτησής της από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία. Οι διαπραγματευτές του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με την πρόταση REPowerEU, η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ένωση μέσω της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού και της ενίσχυσης της ανεξαρτησίας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης. Το συμφωνηθέν κείμενο πρέπει πρώτα να εγκριθεί από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε να ακολουθήσει η τυπική διαδικασία έκδοσης της πράξης.
Σε πρακτικό επίπεδο, τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να προσθέσουν νέο κεφάλαιο για το REPowerEU στα οικεία εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) στο πλαίσιο του NextGenerationEU, με στόχο τη χρηματοδότηση καίριων επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU.
Μεταξύ των βασικών στόχων του REPowerEU θα είναι η αύξηση της ανθεκτικότητας, της ασφάλειας και της βιωσιμότητας του ενεργειακού συστήματος της Ένωσης με την απαιτούμενη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού σε επίπεδο Ένωσης, μεταξύ άλλων με την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ενεργειακής απόδοσης και της ικανότητας αποθήκευσης ενέργειας.
Τα κεφάλαια για το REPowerEU στα ΣΑΑ των κρατών μελών περιγράφουν τις νέες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που ξεκίνησαν από την 1η Φεβρουαρίου 2022 και/ή το κλιμακούμενο μέρος των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που περιλαμβάνονται στα ήδη εγκριθέντα ΣΑΑ, με τα αντίστοιχα ορόσημα και τους στόχους τους.
Το πεδίο εφαρμογής των κεφαλαίων αποσαφηνίζεται περαιτέρω και θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:
- ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και των ενεργειακών υποδομών ζωτικής σημασίας
- απαλλαγή της βιομηχανίας από τις ανθρακούχες εκπομπές
- αύξηση της παραγωγής και της χρήσης βιώσιμου βιομεθανίου και ανανεώσιμου υδρογόνου ή υδρογόνου απαλλαγμένου από ορυκτά καύσιμα
- αύξηση του μεριδίου και επιτάχυνση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
- βελτίωση των ενεργειακών υποδομών και εγκαταστάσεων για την κάλυψη των άμεσων αναγκών που σχετίζονται με την ασφάλεια του εφοδιασμού αερίου, συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), ιδίως για να δοθεί η δυνατότητα διαφοροποίησης του εφοδιασμού προς το συμφέρον της Ένωσης στο σύνολό της
- οι πετρελαϊκές υποδομές και εγκαταστάσεις που είναι απαραίτητες για την κάλυψη των άμεσων αναγκών ασφάλειας του εφοδιασμού μπορούν να συμπεριληφθούν στο κεφάλαιο REPowerEU κράτους μέλους που έχει υπαχθεί στην έκτακτη προσωρινή παρέκκλιση λόγω της ειδικής εξάρτησής του από το αργό πετρέλαιο και της γεωγραφικής του κατάστασης.
- αντιμετώπιση της ενεργειακής πενίας
- παροχή κινήτρων για μείωση της ενεργειακής ζήτησης
- αντιμετώπιση των εσωτερικών και διασυνοριακών σημείων συμφόρησης στη μεταφορά και τη διανομή ενέργειας
- στήριξη της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας
- επιτάχυνση της ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
- στήριξη των μεταφορών και των υποδομών μηδενικών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρόμων
Όσον αφορά τη χρηματοδότηση των επιχορηγήσεων, οι συννομοθέτες συμφώνησαν ότι οι πηγές θα είναι το Ταμείο Καινοτομίας (60 %) και η προκαταβολή (frontloading) δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ (40 %).
Η κλείδα κατανομής θα είναι τύπος που συνεκτιμά την πολιτική συνοχής, την εξάρτηση των κρατών μελών από τα ορυκτά καύσιμα και την αύξηση στις τιμές των επενδύσεων, σύμφωνα με τη θέση του Συμβουλίου.
Τα κράτη μέλη θα έχουν περαιτέρω κίνητρα να ζητούν δανειακή στήριξη, μεταξύ άλλων στην περίπτωση αιτήσεων άνω του 6,8 % του ΑΕΕ, όπου ισχύουν οι σχετικοί όροι. Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα εθελοντικών μεταφορών πιστώσεων από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit (BAR).
Τα κράτη μέλη που δεν έχουν δαπανήσει κονδύλια συνοχής από το προηγούμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (2014-2020) θα έχουν τη δυνατότητα να τα χρησιμοποιήσουν για τη στήριξη των ΜΜΕ και των ευάλωτων νοικοκυριών που πλήττονται ιδιαίτερα από τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας.
Η συμφωνία είναι προσωρινή, καθώς πρέπει να επιβεβαιωθεί από τα κράτη μέλη στο Συμβούλιο, και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να είναι οριστική.
