H Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κατά τη δεύτερη μέρα της επίσημης επίσκεψής της στη Θεσσαλονίκη, επισκέφθηκε τη Δημοτική Πινακοθήκη Casa Bianca, όπου ξεναγήθηκε στην έκθεση “Οι στρατιωτικοί άγιοι στο Βυζάντιο».
Η κυρία Σακελλαροπούλου έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Ευχαριστώ για την ευγενική υποδοχή που μου επιφυλάξατε στην πόλη σας. Νιώθω ιδιαίτερη συγκίνηση που βρίσκομαι εδώ, έστω και κάτω από αυτές τις ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Η Θεσσαλονίκη, γενέθλια και αγαπημένη πόλη, έχει αφήσει βαθύ συναισθηματικό αποτύπωμα μέσα μου. Κάθε φορά που την επισκέπτομαι, αισθάνομαι την ιδιαίτερη ατμόσφαιρά της σαν προστατευτικό κέλυφος γύρω μου. Επιστρέφω στις αναμνήσεις, στους τόπους της παιδικής μου ηλικίας, στα αγαπημένα πρόσωπα, στη γλυκύτητα μιας απλής καθημερινότητας. Αλλά και σε στιγμές που ανήκουν πια στην ιστορία, ωστόσο για μένα διατηρούν την απτή πυκνότητα του βιώματος, που δεν έχει ξεθωριάσει από τον χρόνο. Φωτεινές, αλλά και σκοτεινές στιγμές. Κάποτε ανοιχτή και πολυπολιτισμική, μ’ ένα μοναδικό, πλούσιο υπόβαθρο, όπου διασταυρώθηκαν και αλληλεπίδρασαν τρεις θρησκείες, αργότερα περίκλειστη και εσωστρεφής, «γεμάτη αναταράξεις, αναστατώσεις, ξεριζωμούς και ξαναριζώματα», όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Μαρκ Μαζάουερ, η Θεσσαλονίκη σήμερα ξαναβρίσκει τον εξωστρεφή της χαρακτήρα. Κάθε φορά που την επισκέπτομαι, πλουτίζω από τις παραστάσεις της, γοητεύομαι από τις επάλληλες στοιβάδες της ιστορίας της, ενθουσιάζομαι με τις ευφυείς παρεμβάσεις στον ιστό της πόλης.
Περιδιαβαίνοντας σήμερα στην τόσο ενδιαφέρουσα αυτή έκθεση έρχεται στο νου μου μια υποβλητική εικόνα του φημισμένου ζωγράφου Μιχαήλ Δαμασκηνού, που βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη. Είναι μια ιδιαίτερα εκφραστική σύνθεση φιλοτεχνημένη με σχεδιαστική τόλμη και θερμή χρωματική παλέτα. Ο Δαμασκηνός παρουσιάζει τον Χριστό να ευλογεί τέσσερις στρατιωτικούς αγίους, που απεικονίζονται πάνω στα άλογά τους, κρατώντας στα χέρια τους το σύμβολο του μαρτυρίου τους, ατενίζοντας τους αγγέλους που κατέρχονται από τα νέφη για να τους στέψουν το «ουράνιο στέφος». Ένας απ’ αυτούς είναι ο Άγιος Δημήτριος, ο αθλοφόρος, αεικλεής και φιλόπολις, ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης. Συγκαταλέγεται κι αυτός στους στρατιωτικούς, τροπαιοφόρους αγίους, που μαρτύρησαν για την πίστη τους, όπως ο Άγιος Γεώργιος, ο Θεόδωρος Τήρωνας και ο Θεόδωρος ο Στρατηλάτης, για να αναφέρω ενδεικτικά τους γνωστότερους, αλλά και μια γυναίκα, η Αγία Θεοδώρα της Βάστα, που μεταμφιέστηκε σε άντρα, πολέμησε σαν άντρας και σκοτώθηκε σαν άντρας. Η ρώμη, η γενναιότητα, η αυταπάρνηση αυτών των ένοπλων της εκκλησίας μας – 416 στρατιωτικούς αγίους έχει μετρήσει ένας ερευνητής – συγκίνησαν βαθιά τους Χριστιανούς· τους αγάπησαν σαν προστάτες και παράκλητους, σαν υπερασπιστές τους απέναντι στους αλλόπιστους εχθρούς, σαν παραστάτες στις δυσκολίες και τα δεινά των πολέμων και των καταστροφών. Τους ενσωμάτωσαν στη λαϊκή παράδοση, τους γιόρτασαν με πανηγύρια και λατρευτικά έθιμα, τους ιστόρησαν σε θρύλους στις κρίσιμες στιγμές των αγώνων των Ελλήνων για την ελευθερία. Τους απεικόνισαν έφιππους, με στρατιωτική περιβολή, με ραδινή κορμοστασιά, λογχοφόρους και δορυκρατούντες, δρακοντοκτόνους και πολεμιστές, σύμβολα του σθένους απέναντι στο μαρτύριο και του θριάμβου πάνω στο θάνατο. Όλες οι εικόνες της έκθεσης αντανακλούν την αγάπη και το δέος που οδήγησαν τα πινέλα των αγιογράφων μας – κι αυτή ακριβώς η συναισθηματική σχέση ζωγράφου και απεικονιζόμενου αγίου πολλαπλασιάζει και τη συγκίνηση που αισθανόμαστε σήμερα μπροστά στις εικόνες της θαυμάσιας αυτής έκθεσης.»
