Υπεγράφη από τον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότη Μηταράκη, και την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., κ. Ylva Johansson, Μνημόνιο Συνεργασίας για τη δημιουργία πρότυπης δομής φιλοξενίας στη Λέσβο.
Η νέα δομή θα είναι προϊόν αγαστής συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ευρωπαϊκών οργάνων (EASO, FRONTEX, EUROPOL, FRA) και θα πληροί όλες τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Θα έχει σύγχρονες και ανθεκτικές υποδομές, θα παρέχει πλήρη υγειονομική περίθαλψη και θα λαμβάνει υπόψιν τις ανάγκες των γυναικών, των παιδιών και των οικογενειών.
Η παραμονή στην δομή θα είναι σύντομη (μερικών μηνών), έως ότου εκδοθεί είτε απόφαση ασύλου, είτε απόφαση επιστροφής. Ο ίδιος κανόνας ισχύει σε όλα τα Κέντρα Υποδοχής & Ταυτοποίησης στα σημεία εισόδου.
Οι πόροι αλλά και η τεχνογνωσία παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τις ελληνικές αρχές για την από κοινού παρακολούθηση και εποπτεία της διαχείρισης του έργου.
Οι ελληνικές Αρχές και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργαστούν για όλα τα βασικά στρατηγικά ζητήματα σχετικά με τη σύσταση του Κέντρου και την εφαρμογή του προγράμματος, ενώ το Μνημόνιο Συνεργασίας δεν μεταβάλλει τις αρμοδιότητες των ελληνικών αρχών για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη διαχείριση του νέου κέντρου, καθώς και για τη λήψη αποφάσεων στους τομείς του ασύλου ή της επιστροφής, ή οποιωνδήποτε άλλων αποφάσεων σχετικά με τη λήψη, τη δημόσια τάξη, τη δημόσια υγεία ή την εθνική ασφάλεια.
Η υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας αποτελεί τον πυλώνα για μια ολιστική προσέγγιση της μετανάστευσης, όπως αναμένεται αυτή να αντικατοπτρίζεται στο νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, για τη διασφάλιση της τήρησης των υποχρεώσεων του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, όσον αφορά τους Ευρωπαίους και τους υπηκόους Τρίτων Χωρών. Παράλληλα, συνδέεται με την εφαρμογή και περαιτέρω ανάπτυξη μιας στρατηγικής προσέγγισης σχετικά με την υποδοχή, τα παιδιά και τους ασυνόδευτους ανηλίκους στη μετανάστευση, την ένταξη, το άσυλο και τη διαχείριση της μετανάστευσης συνολικά.
Ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου κ. Νότης Μηταράκης, μεταξύ άλλων, δήλωσε:
«Σε συνέχεια της συμφωνίας του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη και της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, συμπορευόμαστε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και την τοπική κοινωνία της Λέσβου, για τη δημιουργία μίας πρότυπης δομής φιλοξενίας στο νησί. Με κοινό μας σύνθημα «όχι πια άλλη Μόρια», δημιουργούμε τη νέα κλειστή/ελεγχόμενη δομή Λέσβου που θα μας επιτρέψει να κλείσουμε οριστικά την προσωρινή δομή στο Μαυροβούνι, καθώς και θα αποτελέσει οδηγό για τις νέες δομές στα υπόλοιπα νησιά του Αν. Αιγαίου.
Με την ευκαιρία αυτή, θέλω να υπογραμμίσω ότι δεν πρέπει να λησμονούμε την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, η οποία προβλέπει τον τερματισμό της παράτυπης διέλευσης. Αντιθέτως, πρέπει να προστατεύσουμε την ανθρώπινη ζωή και να εμποδίσουμε τους λαθροδιακινητές που θέτουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο. Με μη αξιόπλοες, μη καταγεγραμμένες βάρκες, που οδηγούνται από ανθρώπους χωρίς άδεια και εμπειρία. Η διεθνής κοινότητα, η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, οι ΜΚΟ, ιδίως η ΕΕ πρέπει να θέσουν τέλος σε αυτό.
Έτσι, δεν θα βλέπουμε ανθρώπους να πνίγονται ξανά στο Αιγαίο, όπου χθες η τουρκική ακτοφυλακή δεν έσωσε ανθρώπους που προσπαθούσαν να περάσουν στα ελληνικά ύδατα, αλλά τους προέτρεψε να συνεχίσουν».
Η πρόεδρος της Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Με τη σημερινή μας συμφωνία, η Ευρώπη και η Ελλάδα συνεργάζονται στενά για τους ανθρώπους στα νησιά. Θα εξασφαλίσουμε αξιοπρεπείς συνθήκες για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες που φτάνουν, στηρίζοντας παράλληλα τις κοινότητες στα ελληνικά νησιά. Η συμφωνία αφορά επίσης ταχείες και δίκαιες διαδικασίες, ώστε τα κέντρα να είναι αυτό που πρέπει να είναι —μια προσωρινή απλώς στάση πριν είτε από την επιστροφή είτε από την ένταξη. Η διαχείριση της μετανάστευσης αποτελεί ευρωπαϊκή πρόκληση και σήμερα εφαρμόζουμε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στην πράξη.»
Η κ. Ίλβα Γιούανσον, επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, δήλωσε: «Πρόκειται για τους ανθρώπους και το βασικό δικαίωμά τους να αισθάνονται ασφαλείς. Η συμφωνία αυτή αποτελεί σημαντικό βήμα προς μια βιώσιμη λύση στη Λέσβο και για να διασφαλιστεί ότι καταστάσεις όπως η Μόρια δεν θα επαναληφθούν ποτέ. Αποτελεί επίσης σημαντικό βήμα για την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζουμε τη διαχείριση της μετανάστευσης και ανοίγει τον δρόμο για την εφαρμογή στην πράξη των κατευθυντήριων αρχών του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο.»
Ερωτήσεις και Απαντήσεις σχετικά με την στήριξη της Επιτροπής και την κατάσταση στα ελληνικά νησιά
Πώς αντέδρασε η ΕΕ στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη Λέσβο μετά τις πυρκαγιές;
Μετά την πυρκαγιά στον καταυλισμό της Μόριας τον περασμένο Σεπτέμβριο η Επιτροπή παρείχε άμεση στήριξη στις ελληνικές αρχές στον αγώνα τους να εξασφαλίσουν καταφύγιο στα 12.362 άτομα που έμειναν άστεγα.
Η Επιτροπή υποστήριξε την ταχεία μετεγκατάσταση 406 ασυνόδευτων παιδιών και εφήβων από τη Λέσβο στην ηπειρωτική Ελλάδα. Επίσης, χορήγησε έκτακτη χρηματοδοτική βοήθεια ώστε να συνδράμει τα άτομα που επλήγησαν από τις πυρκαγιές και χρηματοδότησε τη μεταφορά προσφύγων και δικαιούχων διεθνούς προστασίας με τη βοήθεια δύο οχηματαγωγών πλοίων στην ηπειρωτική χώρα σε μια προσπάθεια να ανακουφιστούν οι εγκαταστάσεις υποδοχής στη Λέσβο. Η Ελλάδα ζήτησε επίσης βοήθεια μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ και έχουν παρασχεθεί πάνω από 170.000 είδη εξοπλισμού από την Αυστρία, την Κύπρο, τη Γερμανία, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, τη Λετονία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση στον προσωρινό καταυλισμό της Λέσβου;
Ο προσωρινός καταυλισμός φιλοξενεί επί του παρόντος περίπου 7.200 άτομα και η Επιτροπή, οι ελληνικές αρχές και οι επιτόπιες οργανώσεις, με επικεφαλής την UNICEF, εφαρμόζουν ένα σχέδιο προσαρμογής στις χειμερινές συνθήκες. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή ενέκρινε στις 19 Νοεμβρίου αρχική συμφωνία επιχορήγησης ύψους 5 εκατ. ευρώ για να γίνουν οι αναγκαίες εργασίες βελτίωσης στα συστήματα ηλεκτροδότησης, υδροδότησης και αποχέτευσης του προσωρινού καταυλισμού.
Με ποιον τρόπο η ΕΕ παρέχει στήριξη εμπειρογνωσίας στη Λέσβο;
Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (ΕASO) έχει μέχρι στιγμής αναπτύξει 900 υπαλλήλους στην Ελλάδα. Τον Οκτώβριο προκηρύχθηκε πρόσθετη πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την πρόσληψη εμπειρογνωμόνων, έτσι ώστε να βελτιωθούν οι προσωρινές εγκαταστάσεις και να προετοιμαστούν οι νέες υποδομές υποδοχής. Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων αποτελούμενη από μηχανικούς από την Ελλάδα, το Βέλγιο, την Ελβετία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες και την EASO πραγματοποίησε μια πρώτη τεχνική επίσκεψη για να αξιολογήσει την καταλληλότητα διαφόρων τοποθεσιών με σκοπό τη χωροθέτηση των νέων εγκαταστάσεων υποδοχής στο νησί.
Η EASO υποστηρίζει επίσης την ανάπτυξη πολιτικών μηχανικών και αρχιτεκτόνων που θα συμβάλλουν στην οργάνωση του χώρου, στη βελτίωση των συνθηκών στον προσωρινό καταυλισμό και θα στηρίξουν τον σχεδιασμό των νέων εγκαταστάσεων.
Παρέχει στήριξη η Επιτροπή για τη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων υποδοχής σε άλλα ελληνικά νησιά;
Τον Νοέμβριο του 2020 η Επιτροπή υπέγραψε συμφωνία επιχορήγησης με τις ελληνικές αρχές για την κατασκευή 3 νέων κέντρων υποδοχής στη Σάμο, την Κω και τη Λέρο. Οι νέες αυτές υποδοχές θα περιλαμβάνουν i) εγκαταστάσεις υποδοχής, ii) ασφαλείς ζώνες για ασυνόδευτα παιδιά, εφήβους και άλλα ευάλωτα άτομα, iii) εγκαταστάσεις για διαδικασίες μετά την αρχική άφιξη και απαραίτητοι διοικητικοί χώροι, iv) εγκαταστάσεις για την εξασφάλιση πρόσβασης σε υπηρεσίες, v) κοινόχρηστες περιοχές και χώροι αναψυχής και vi) κέντρα κράτησης πριν από την απομάκρυνση. Η χρηματοδότηση της ΕΕ ανέρχεται σε 121 εκατ. ευρώ και τα τρία νέα κέντρα αναμένεται να είναι έτοιμα έως τον Σεπτέμβριο του 2021. Πέραν από τα προαναφερθέντα κέντρα και τον νέο καταυλισμό στη Λέσβο, οι αρμόδιες για τον προϋπολογισμό αρχές διέθεσαν επίσης κονδύλια για τη δημιουργία ενός νέου κέντρου υποδοχής στη Χίο.
Τι κάνει η Επιτροπή για να προστατεύσει τα ασυνόδευτα παιδιά και τα ευάλωτα άτομα;
Για να εξασφαλιστεί η προστασία των ασυνόδευτων παιδιών και εφήβων στην Ελλάδα, οι ελληνικές αρχές, σε συντονισμό με την Επιτροπή και με τη στήριξη της EASO, του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, οργανώνουν ένα πρόγραμμα μετεγκατάστασης από την Ελλάδα στα συμμετέχοντα κράτη μέλη. Η Επιτροπή, πέραν του συντονιστικού ρόλου της, στηρίζει και οικονομικά το εν λόγω πρόγραμμα.
Ύστερα από την καταστροφή του καταυλισμού στη Μόρια, τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες δεσμεύτηκαν να μετεγκαταστήσουν περισσότερα ασυνόδευτα παιδιά και εφήβους, δικαιούχους διεθνούς προστασίας και ευάλωτους αιτούντες άσυλο από τη Λέσβο και την Ελλάδα.
